Świadczenia rodzinne
opracowanie z serii "Poznaj Swoje Prawa"
Ostatnia modyfikacja: 12:34 04.02.2009
III. DODATKI DO ZASIŁKU RODZINNEGO

Osoby, kt?re mają prawo do zasiłku rodzinnego, mogą być r?wnież &ndash, w szczeg?lnych sytuacjach &ndash, uprawnione do specjalnych dodatk?w.

Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
- urodzenia dziecka,
- opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego,
- samotnego wychowywania dziecka,
- wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej,
- kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego,
- rozpoczęcia roku szkolnego,
- podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
_______________________________
Gminy a wysokość dodatk?w
Zasiłek rodzinny jest wypłacany w takich samych kwotach w całej Polsce. Jednak wysokości dodatk?w do zasiłku mogą być r?żne. Rada gminy w drodze uchwały może podnieść kwoty dodatk?w. Podwyższenie finansowane jest ze środk?w własnych gminy. Wymienione poniżej wysokości poszczeg?lnych dodatk?w to zapisane w ustawie kwoty minimalne.
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka

Przysługuje:
- matce lub ojcu albo opiekunowi prawnemu dziecka,
- opiekunowi faktycznemu, jeżeli wcześniej nie został przyznany osobie z pierwszej wymienionej grupy uprawnionych.

Wysokość &ndash, 1000 zł

W przypadku urodzenia lub przysposobienia więcej niż jednego dziecka dodatek przysługuje na każde dziecko. Dodatek wypłacany jest jednorazowo, do zakończenia pierwszego roku życia (tzn. należy złożyć wniosek w pierwszym roku życia dziecka &ndash, jeśli złożymy wniosek gdy dziecko będzie miało np. 14 miesięcy będzie już za p?źno).

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka
Zapomoga przyznawana jest niezależnie od uprawnienia do zasiłku rodzinnego, czy innych świadczeń z ustawy, jak r?wnież nie zależy od sytuacji materialnej rodziny. W tym sensie nie jest elementem świadczeń rodzinnych, rozumianych jako pomoc dla os?b o niższych dochodach. Jednak świadczenie to wpisane zostało do ustawy, a także przyznają je i wypłacają te same instytucje co świadczenia rodzinne (urzędy gmin lub ops-y).

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się żywego dziecka przysługuje ojcu lub matce albo opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu niezależnie od ich dochod?w. Wniosek o wypłatę zapomogi składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka (lub 12 miesięcy od dnia przysposobienia albo objęcia opieką - ale nie p?źniej niż do ukończenia przez dziecko 18 lat). Wniosek złożony po terminie nie jest rozpatrywany.

Wysokość &ndash, 1000 zł

Zapomoga z gminy
Trzecim rodzajem pomocy, kt?ry można otrzymać z tytułu urodzenia dziecka jest pomoc przyznawana przez gminę i finansowana z jej środk?w. R?wnież ta forma w ustawie nazwana została jednorazową zapomogą z tytułu urodzenia dziecka. Gmina, kt?ra chce wypłacać taką pomoc swoim mieszkańcom (i ma na to środki), musi przyjąć uchwałę, w kt?rej znajdzie się m.in. opis warunk?w, jakie należy spełnić aby otrzymać ten rodzaj wsparcia.
______________________________________________
Z tytułu urodzenia dziecka można więc jednocześnie otrzymać trzy świadczenia:
1) dodatek do zasiłku rodzinnego (jeśli spełniamy kryteria dochodowe i inne warunki z ustawy o świadczeniach rodzinnych) - w wys. 1000 zł,
2) jednorazową zapomogę (przysługująca niezależnie od dochodu, jeśli w terminie złożymy wniosek) - w wys. 1000 zł,
3) jednorazową zapomogę z gminy (jeśli gmina podjęła uchwałę o takiej zapomodze i spełniamy warunki opisane w tej uchwale) - w wys. ustalonej przez gminę.
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego

Przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:
- 24 miesięcy kalendarzowych,
- 36 miesięcy kalendarzowych, jeśli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu,
- 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością lub orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności.

Wysokość dodatku - 400 zł

Ustawa określa przypadki, w kt?rych wsparcie nie przysługuje. Odnoszą się one do sytuacji osoby pobierającej dodatek czyli matki, ojca, opiekuna. Osoba ta nie otrzyma dodatku jeśli:
- bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy przez okres kr?tszy niż 6 miesięcy,
- pracuje w okresie korzystania z urlopu (jeśli uniemożliwia to osobistą opiekę nad dzieckiem),
- w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego.

Dodatek nie przysługuje r?wnież, jeśli dziecko przebywa w plac?wce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Inaczej jest jeśli dziecko przebywa w zakładzie opieki zdrowotnej (wtedy dodatek przysługuje).
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka

Samotne wychowywanie - definicja
Kiedy ustawa o świadczeniach rodzinnych m?wi o osobie samotnie wychowującej dziecko - oznacza to pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wsp?lnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem.

Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodzic?w dziecka, ponieważ:
- drugi z rodzic?w dziecka nie żyje,
- ojciec dziecka jest nieznany,
- pow?dztwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodzic?w zostało oddalone.

Dodatek przysługuje r?wnież osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją (lub kiedy występują inne powody opisane powyżej).

Wysokość dodatku
Dodatek przysługuje w wysokości:
- 170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 340 zł na wszystkie dzieci,
- w przypadku dziecka niepełnosprawnego kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci.

Przykład 1:
W rodzinie jest jedno dziecko uprawnione do dodatku. Jest to dziecko niepełnosprawne. Podstawową kwotę dodatku - 170 zł - zwiększa się o 80 zł (dziecko niepełnosprawne). Dodatek wypłacany jest więc w kwocie 250 zł.

Przykład 2:
W rodzinie jest tr?jka dzieci niepełnosprawnych. Kwotę podstawową dodatku - 170 zł na dziecko &ndash, zwiększa się o 80 zł. Jednak pomoc wypłacona zostanie w kwocie 500 zł, tak jakby dodatek został przyznany na dw?jkę, a nie tr?jkę, niepełnosprawnych dzieci (2 x (170+80)).

Limity (wprowadzone 1 września 2005 r.) powodują, że dodatek z tytułu samotnego wychowywania otrzymać można na pierwsze i drugie dziecko. Wcześniej (od 1.05.2004) nie istniało ograniczenie dotyczące kumulacji dodatku. Jeśli np. matka wychowywała samotnie pięcioro dzieci na każde z nich otrzymywała 170 zł miesięcznie (razem 850 zł). Po 1 września 2005 r. otrzymuje dodatek tylko na dwoje dzieci, czyli w kwocie 340 zł. Należy jednak pamiętać, że wprowadzając ograniczenie, zaproponowano jednocześnie nowy rodzaj dodatku. Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej wypłacany jest na trzecie i następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego (piszemy o tym w rozdziale: &bdquo,Dodatek z tytuły wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej&rdquo, - poniżej).
Samotne wychowywanie a uprawnienie do zasiłku rodzinnego

Ustawa o świadczeniach rodzinnych traktuje w spos?b szczeg?lny osoby samotnie wychowujące dzieci. Przyjęto założenie, że utrzymanie dziecka jest w pierwszej kolejności obowiązkiem rodzic?w. Dlatego matka (ojciec, opiekun) nie może oczekiwać od państwa wsparcia, jeśli wcześniej nie usiłowała zapewnić sobie i dziecku środk?w do życia od os?b zobowiązanych do alimentacji.

Zasiłek rodzinny nie przysługuje więc, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
- rodzice lub jedno z rodzic?w dziecka nie żyje,
- ojciec dziecka jest nieznany,
- pow?dztwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodzic?w zostało oddalone,
- sąd zobowiązał jednego z rodzic?w do ponoszenia całkowitych koszt?w utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodzic?w do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka (np. w przypadku rozwodu i &bdquo,podziału&rdquo, dzieci między rodzic?w).

Pisaliśmy też o tym w rozdziale: &bdquo,Komu przysługuje zasiłek rodzinny&rdquo,.
____________________________
Dla samotnych rodzic?w ważną pomocą jest r?wnież świadczenie z funduszu alimentacyjnego. W praktyce ta forma pomocy powiązana jest z opisywanym systemem świadczeń rodzinnych oraz instytucjami przyznającymi wsparcie (gminami i ośrodkami pomocy społecznej). Ponieważ jednak świadczenie to opisane jest w innej ustawie, omawiamy je w dalszej części opracowania, w rozdziale: &bdquo,Świadczenie z funduszu alimentacyjnego&rdquo,.
Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej

Rodzina wielodzietna &ndash, definicja
Według przepis?w ustawy jest to rodzina wychowująca troje i więcej dzieci mających prawo do zasiłku rodzinnego.

Dodatek przysługuje na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.

Wysokość dodatku - 80 zł miesięcznie
Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego

Dodatek przyznawany jest na pokrycie zwiększonych wydatk?w związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka:
- do ukończenia 16 roku życia, jeśli dziecko ma orzeczoną niepełnosprawność,
- do ukończenia 24 roku życia &ndash, jeśli posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.
Pomoc przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka. Dodatek wypłacany jest r?wnież osobie uczącej się.

Wysokość pomocy uzależniona jest od wieku dziecka. Dodatek wypłacany jest w kwocie:
- 60 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia,
- 80 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego

Jego celem jest częściowe pokrycie wydatk?w związanych z rozpoczęciem w szkole nowego roku szkolnego (dotyczy to r?wnież rocznego przygotowania przedszkolnego &ndash, popularnej &bdquo,zer?wki&rdquo,). Dodatek przysługuje:
- matce lub ojcu,
- opiekunowi faktycznemu dziecka,
- opiekunowi prawnemu dziecka,
- osobie uczącej się.

Dodatek wypłacany jest raz w roku, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego lub przygotowania przedszkolnego. Od 2009 r. o dodatek będzie można ubiegać się przez cały okres zasiłkowy (wcześniej można było otrzymać pomoc tylko na początku okresu, czyli wtedy kiedy rzeczywiście rozpoczyna się rok szkolny).

Wysokość - 100 zł na dziecko
Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania

Dodatek ten wypłacany jest w dw?ch sytuacjach:
-- w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w kt?rej znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub artystycznej, w kt?rej realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki (a także podstawowej lub gimnazjum w przypadku niepełnosprawnego dziecka lub niepełnosprawnej osoby uczącej się). Chodzi o sytuację, kiedy dziecko mieszka np. w internacie. Dodatek związany z zamieszkiwaniem wypłacany jest w wysokości 90 zł miesięcznie.
-- w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w kt?rej znajduje się siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej lub artystycznej, w kt?rej realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej. Dodatek związany z dojazdem wypłacany jest w wysokości 50 zł miesięcznie.

Dodatek przysługuje przez 10 miesięcy w roku &ndash, od września do czerwca - czyli przez okres uczęszczania do szkoły.